Nieuwsbrief augustus 2018

Van het bestuur: Voorwoord

De wereld verandert snel. Dit geldt ook voor de landbouwpolitiek. Als voorbeeld willen we noemen Frankrijk. Frankrijk trekt €600 miljoen uit om het milieu en de biodiversiteit te redden. Daarnaast wil de overheid veel meer plasdras, hagen en braakliggende open gronden. Deze maatregelen willen ze uit de Europese GLB pot betaald zien. Ook in Nederland wordt steeds nadrukkelijker de aandacht gevestigd op de negatieve effecten van de efficiënt ingerichte landbouw. Op dit moment zijn de CO2 voetprint en de afname van de biodiversiteit onderwerpen die volop in de belangstelling staan.

Als Gagelvenne willen we inspelen op deze ontwikkelingen. Kennisontwikkeling over het boeren met natuur en een project als Stepping Stones zijn daar voorbeelden van. Om verder draagvlak te ontwikkelen en te kunnen opschalen willen we een Gebiedscoöperatie oprichten, maar hierover later meer. Deze winter willen we ook een aantal discussie-avonden organiseren met verschillende actuele thema’s.

Inmiddels hebben we de zomerexcursie gehad over kruiden in de percelen en wat dat kan betekenen voor de gezondheid van het vee. Ook met dit onderwerp gaan we door en kijken we wat kruiden met de bodem doen.

In december willen we met NM, SBB en Fryske Gea weer een cursus “Natuurboeren” organiseren, maar hierover in deze nieuwsbrief meer.

Veel lees plezier ,

Met vriendelijke groeten,
Bestuur Gagelvenne

Cursus Natuurboeren

We hebben in mei de eerste Natuurboeren-cursus afgesloten. De deelnemers waren erg enthousiast. Ook de samenwerking met Staatsbosbeheer (SSB) en Natuurmonumenten (NM) is goed bevallen. We hebben dan ook besloten om wederom de cursus te gaan organiseren. In het Fryske Gea hebben we een enthousiaste 4e partij gevonden, die ook graag meedoet. Als je pachter bent van één van deze terreinorganisaties, wordt het een vereiste dat je zo’n cursus hebt gevolgd. Maar als Gagelvenne zijn we zo enthousiast geworden over de kennis die je meekrijgt en de contacten die onderling ontstaan, dat we gemeend hebben sowieso weer mee te doen in het gezamenlijk aanbieden van de basiscursus. Ook zal er een vervolgcursus worden aangeboden voor de oud-deelnemers. We hebben een flyer van NM bijgevoegd waarin de cursus beschreven is. Mocht je toch nog vragen hebben, dan kun je terecht bij Tjerk ( tjerk@mtshof.nl ).

Tjerk Hof

Veel belangstelling voor zomerexcursie kruidenrijk grasland

Voor de zomerexcursie “Kruidenrijk grasland” bij de familie Hornstra in Eesveen was veel belangstelling.

Tijdens de ontvangst met koffie en cake opende onze voorzitter Tjerk Hof de bijeenkomst. Hij gaf aan waarmee onze vereniging zoal bezig is. De excursie naar dit bedrijf past daar heel goed bij.

Maatschap Hornstra heeft een biologisch veehouderijbedrijf met 100 melkkoeien op 70 ha grasland op veen en zand. De koeien bestaan uit kruisingen met de Angler uit Zuid-Duitsland en de Jersey. De hellingstal met stro geeft veel stalmest. Stalmest zorgt voor humusrijke grond, dat van belang is in zowel droge als natte perioden. De drijfmest uit de ligboxenstal wordt bovengronds uitgereden. Hiervoor heeft het bedrijf een ontheffing.

Hans Nij Bijvank , dierenarts bij de dierenartsenpraktijk Steenwijk, lichtte de proef met de kruiden toe. Hij vertelde dat hij begin 2014 in India kennis heeft gemaakt met de ayurvedische geneeskunde met medicinale planten. Met deze kennis en in samenwerking met anderen hoopt hij het antibioticagebruik in de diergeneeskunde nog verder te kunnen verlagen. Samen met het Louis Bolk Instituut doet hij op het bedrijf van Hornstra onderzoek naar de gezondheid van de koeien in relatie met kruiden.

Mts. Hornstra is al jaren bezig met kruiden. Hornstra sr. vertelde met veel passie over de proef met de recent ingezaaide kruiden. Hiervoor is van de provincie subsidie ontvangen met het doel de opgedane kennis te delen. Voor dit doel is ook een symposium georganiseerd. De proef bestaat uit verschillende stukken land welke zijn ingezaaid met verschillende mengsels. Voor de wintervoorraad wordt het kruidenrijk grasland gemaaid met een maaibalk. Door het knippen van het gras ontstaat een betere hergroei dan bij het “slaan” en er is veel minder vermogen van de trekker nodig. Er wordt (nagenoeg) niet geschud om zo weinig mogelijk van de klavers en de kruiden te verliezen. Het beste 3 is, het kruidenrijke grasland op kniehoogte te maaien. De kruiden moeten eerst de kans hebben zich te ontwikkelen. Een keer per twee jaar moeten de kruiden opnieuw worden ingezaaid om een maximale opbrengst te hebben.

Gras met kruiden blijkt voor de koeien veel smakelijker dan alleen gras. Bij de keuze van een stukje kruidenrijk gras en etgroen van puur gras, rennen de koeien direct op het stukje gras-kruiden af. Er wordt op het bedrijf van Hornstra de laatste jaren geen antibiotica gebruikt. Dat is niet meer nodig.

We konden zien dat de kruiden in deze droge periode een massaal gewas hadden gevormd. Het perceel was weliswaar veengrond, maar toch. Ridderzuring moet met de hand worden verwijderd. Hiervoor is een speciale vork ontwikkeld waarmee de plant met de wortel kan worden gerooid.

De excursie was voor iedere deelnemer interessant; er werden veel vragen gesteld en beantwoord.

Arie den Blanken

Op zoek naar meerwaarde in een gesloten keten

Van een agrarische natuurvereniging mag je verwachten, dat leden oog hebben voor een circulaire economie. Daarom is er binnen onze vereniging Gavelvenne ook ruimte voor excursies met aandacht voor een gesloten keten. Belangrijk, want zowel circulair denken als een gesloten keten zullen voor de sector van levensbelang zijn voor een gezonde toekomst.

Vandaar dat een 20 tal leden afgelopen winter van de gelegenheid gebruik hebben gemaakt, om naast een excursie door het Aware complex in Heerenveen in gesprek te gaan met Aware COO (Chief Operational Officer) Klaas de Jong.

Tijdens zijn presentatie gaf dhr. de Jong inzicht in de verschillende (kaas) markten en keuzes van Aware. Dhr. de Jong ziet hierin een duidelijke rol voor de individuele melkveehouder die op zoek is naar toegevoegde waarde in melk. Hiervoor zijn op het melkveebedrijf naast een eigen visie op de toekomst ook keuzes noodzakelijk voor de (in)richting van het eigen bedrijf. Aware stelt zich op als een bedrijf met transparante afspraken en korte lijnen richting Retail en melkveehouder. Met als rode draad -wil de keten succesvol zijn- eenieder een boterham moet kunnen verdienen. Hierbij ligt de verantwoordelijkheid van de gemaakte keuze duidelijk bij de individuele ondernemer.

Aan de hand van diverse bestaande en nieuwe concepten gaf dhr. de Jong inzicht in de (verwachte) wensen van de consument. Met het daarbij horende mandje kwaliteitseisen en perspectieven waaruit de melkveehouder kan kiezen voor toegevoegde waarde (extra melkgeld) met de mogelijkheid zich voor lange(re) termijn te binden aan specifieke melkstromen. De meest besproken melkstroom hierin, is zonder twijfel de drie cent extra melkgeld voor Aware melk richting supermarktketen Ahold.

Dit was een goede reden om nogmaals contact te zoeken met Aware COO dhr. de Jong en Jan Henk van Zanten Ahold franchisenemer in Oosterwolde. Hiervoor waren we samen met dhr. de Jong te gast in de AH supermarkt in Oosterwolde, waar dhr. van Zanten ons meenam in zijn ondernemers “struggel” van C1000, naar misschien Jumbo, tot eerst met frisse tegenzin, nu succesvol franchisenemer van een AH supermarkt. Het doet je als melkveehouder goed om ook eens van een ondernemer in de Retail te horen over keuzes, wet- en regelgeving, teleurstellingen, en niet verwachte successen. Maar ook hier werden we in het betoog verrast door het belang van transparantie in de keten. En het belang van goede afspraken, met als voorbeeld het persoonlijke contact tussen dhr. van Zanten en een Spaanse sinaasappelboer.

We kunnen dan ook terug kijken op twee geslaagde excursies / discussies, waar duidelijk werd dat voor welk deel van de keten je ook verantwoordelijk of werkzaam bent, het maken van keuzes, transparantie, lange termijn afspraken, verwachtingsmanagement en een goede visie op de toekomst, voor een belangrijk deel zorgen voor het succesvol zijn van het eigen bedrijf.

Kees Gorter,

Hoe gaat het in/met ELAN

Na een voor mij korte maar heftige periode in de gemeenteraad, dacht Hans Frederiks dat een wat rustiger plek in het bestuur van ELAN wel wat voor mij zou zijn. Tot op heden heb ik er geen spijt van dat ik “ja” heb gezegd, maar veel rust is er niet bij. Behalve ik zijn het allemaal jonge bestuurders die nog geen last hebben van ouwe koeien of politiek ingenomen standpunten. Samen met Sander Zonderland en Jetty Haaijer op kantoor staat er een kleine maar professionele organisatie, die hard z’n best doet de regelingen rondom droge en natte dooradering goed in de benen te zetten. Dat moet want contracten zijn niet vrijblijvend en de uitvoering wordt niet alleen gecontroleerd door schouwcommissies, maar ook met regelmaat door NVWA. Vanaf hier dan ook nog maar eens een waarschuwing het contract goed door te lezen en rekening te houden met wat er staat. We kunnen en mogen er niet van afwijken en hebben het niet zelf verzonnen! ELAN kan de beheersvergoeding intrekken, maar als je handhaving, FUMO of NVWA op je dak krijgt, ben je verder van huis. Dat zijn de regels, met het spel valt er veel te winnen denk ik. We hebben de indruk dat er al best veel soorten in de elementen zitten. ELAN is al met een inventarisatie bezig en de eerste indruk is hartstikke goed.

Bepaald geen landschapspijn en dat mogen we best meer gaan uitdragen. Teleurstelling en hobbels zijn er natuurlijk ook. Collega-bestuurder Warner van der Leeuw zit in een mooi weidevogelgebied maar zag alles opgevreten worden door de vos. Een landelijk probleem waarover meer gepraat wordt dan opgelost. De hobbels waar wij mee te maken hebben zijn meer lokaal van aard. Het groenbeleid van gemeentes verschilt. Daar verwijst ELAN ook naar in de contracten. In Weststellingwerf wordt nu samen met de gemeente beoordeeld welke bomen overstaanders zijn. Zo heb je achteraf geen discussie. Dat gaan we nu ook proberen in Ooststellingwerf omdat hier dikke en 80 jaar oude bomen altijd een politiek heet hangijzer zijn. Deze zaken zijn core-business voor ELAN maar Jan en alleman klopt ook aan voor projecten. We zijn daar terughoudend in want het kost veel tijd en levert over het algemeen nog weinig op. Water is hot, maar we zijn beducht voor bureaucratische ellende. We doen alleen mee aan regelingen die goed zijn uit te voeren. Die insteek kiezen we ook als we worden uitgenodigd mee te denken in een watergebiedsplan. We gaan wel aan de slag met een klein project met waterconservering op droge zandgrond. Het gaat maar om een paar aanmeldingen maar zeker actueel.

Daarnaast is nog veel meer te melden zoals bijvoorbeeld de statuten die in overeenstemming zijn gebracht met het kwaliteitshandboek, of monitoring van insecten die je zou willen maar waarvan de kosten te hoog zijn en de argusvlinder en groene glazenmaker die wel gemonitord gaan worden. En natuurlijk landelijke zaken van Boerennatuur en het KBF (Kollektieven Beried Fryslân). En dat we de communicatie beter op poten willen zetten. Maar er moet wat te schrijven blijven.

Grytsje van der Sluis