Nieuwsbrief februari 2019

Er gaat veel veranderen, Gagelvenne speelt daarop in!

In 2019 komt er nog steeds veel op de landbouw af. Centraal daarin staat wel de visie van de minister die een verandering vraagt, maar nog geen handen en voeten heeft gekregen. Vanuit verschillende initiatieven worden wel nieuwe aanpakken ontwikkeld of accenten verschoven. Te denken valt aan het deltaplan biodiversiteit met 19 partners, de plannen van Friesland Campina, natuurbeheerders, BoerenNatuur, maar ook plannen van de EU, het rijk en de provincies. Op velerlei manieren gaan we hier mee te maken krijgen; er komen veranderingen op ons af op gebied van natuur inclusief boeren, grondgebondenheid, ammoniakbeleid, een andere invulling van de GLB, maar ook regulering door de verschillende provincies.

De uitvoering ligt dan wel bij ons op de boeren erven. Voor een deel kun je daar zelf een invulling aan geven, maar voor een deel zal je dit gezamenlijk als gebied moet uitvoeren. We realiseren ons dat het belangrijk is, dat je dan als landbouw zelf een goede regie voert. Afstemming tussen de verschillende organisaties is dan ook een must om oplossingen te kiezen die bijdragen aan het gewenste doel, maar haalbaar en betaalbaar zijn . We moeten toch lol en rendement uit de bedrijfsvoering kunnen blijven halen?

De rol van de Gagelvenne zien we vooral in het geven van informatie en het aanbieden van een praktische aanpak. We proberen dus nieuwe verantwoordelijkheden die op ons afkomen van kennis en praktische uitvoerbaarheid te voorzien, zodat je er thuis iets mee kunt. We onderzoeken mogelijke samenwerkingen met o.a. Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Via de Groene Grondcoöperatie hebben we veel contact met provincies, terrein beherende organisaties, gemeente en commerciële partijen. Wij denken dat wij daardoor stappen kunnen zetten in het verbeteren van de landbouwstructuur, het uitvoerbaar maken van de grondgebonden ontwikkeling van de bedrijven en het invullen van de opgave op het gebied van milieu, klimaat en biodiversiteit. Tenslotte zijn we voor 2019 in de weer met het oprichten van een gebiedscoöperatie. Met name om een platform te hebben, waarmee we na discussie op een gestructureerde manier gezamenlijk tot uitvoer kunnen komen. Wat hierbij een belangrijke rol speelt, is de veranderende omgevingswet.

De ABO besteedt aan deze omgevingswet tijdens de jaarvergadering uitgebreid aandacht. Zeker een reden om deze vergadering, die in het gemeentehuis wordt gehouden, te bezoeken. 

Cursussen

Cursus Natuurboeren
De cursus niveau 1 is voor de tweede maal gestart. Het lijkt erop dat we dit voorjaar met niveau 2 ook een start kunnen maken. Door de samenwerking met SBB, natuurmonumenten en Fryske Gea gaan we meerdere cursussen per jaar starten. Als je belangstelling hebt voor deelname geef je dan vast op!

Bodemcursus
We gaan met één groep naar deze cursus van Rene Jochems. We zullen hiervan een verslag maken en hopen de volgende ronde dan meer mensen mee te krijgen. De bodem wordt met alle nieuwe uitdagingen de basis van onze bedrijfsvoering. Kennis over bodem is dan essentieel en de route die je kiest is belangrijk voor de resultaten.

Cursus Gezond kruidenrijk voer van eigen land
Het sluiten van de bedrijfskringloop is in toenemende mate belangrijk. Er is behoefte aan een zelfvoorzienend en veerkrachtig systeem dat niet afhangt van input van buitenaf. Gebruik maken van kruiden ter bevordering van de diergezondheid past goed in deze benadering. Melkkoeien hebben baat bij een gevarieerd dieet dat meer bevat dan alleen gras. Kruiden kunnen een bijdrage leveren aan biodiversiteit, droogte resistentie, stikstofbinding en gezondheid vee. Deze cursus focust op hoe je weidekruiden in je weide- en maai percelen kunt krijgen en hoe je ze kan inpassen in de bedrijfsvoering. De cursus omvat 3 dagdelen: Bodemgezondheid en grasland beheer, Kruidenrijke rantsoenen en kruiden en Duurzaam gezondheidsmanagement. We hebben al aardig wat opgaven maar je kunt er nog wel bij. Zodra de startdatum bekend is, krijgen diegenen die zich hebben aangemeld bericht.

Cursus Diergezondheid in relatie tot bodem en bemesting
De inpassing van de Kringloopwijzer, verlenging van de levensduur van melkkoeien, optimalisatie van jongvee opfok, droogstand en transitie en melkproductie staan centraal in deze cursus en zijn mooie integrale uitdagingen die kunnen leiden tot meer rendement. Betere benutting van het eigen ruwvoer, begint met aandacht voor de bodem en een goede, uitgebalanceerde voeding van jongvee, droge koeien en melkvee. Hierin kan ook het verlagen van de aanvoer van fosfaat op het melkveebedrijf meegenomen worden. Deze cursus wordt gegeven in studiegroep verband met max. 10 deelnemers. De cursus, die wordt gegeven door Gerrit Hegen en Erwin de Heer, is bij de deelnemers thuis (een ochtend of een middag). Elke deelnemer wordt bezocht. Uitgangspunt is 4-5 bijeenkomsten per jaar. De cursus kost € 300.

We hebben nu een eerste groep bij elkaar, die in februari start. We hebben ruimte om meerdere groepen te starten dus je kunt je nog steeds opgeven!

Tjerk Hof

Hoe verder met Stepping Stones?

Biodiversiteit is belangrijk in het landschap en in de agrarische bedrijfsvoering. In de afgelopen paar jaar heeft Agrarische Natuurvereniging De Gagelvenne met het project ‘Steppingstones’, in samenwerking de Wildbeheer Eenheid Makkinga en Cruydt-Hoeck wildebloemenzaden uit Nijeberkoop zadenmengsels beschikbaar gesteld om in te zaaien op ‘overhoekjes’. Een goed begin dat leidde tot enthousiaste reacties en nieuwe inzichten. Gebleken is dat er vooral behoefte is aan voorlichting en begeleiding. Simpelweg als agrariër en biodiversiteitsadviseur in gesprek te gaan en door het veld te lopen, geeft dit aan de agrariër al veel inzicht en houvast om verder aan de slag te gaan met passende maatregelen voor het vergroten van de biodiversiteit op het eigen bedrijf. Dit is waarschijnlijk veel effectiever is dan zadenmengsels beschikbaar te stellen

Biodiversiteit vergroten in het boerenbedrijf gaat immers veel verder dan het inzaaien van een overhoekje met een zakje zadenmengsel, maar vraagt vooral ook een andere manier van denken en werken. Er is niet één oplossing, maar gezocht moet worden naar een diversiteit van kleine oplossingen die per agrariër, boerderij en landschap kunnen variëren. Denk aan slootkanten, kruidenrijk grasland, boswallen, heggen, poelen, bosjes en solitaire bomen in het landschap. De zoektocht zit hem er vooral in creatieve oplossingen te bedenken waarin biodiversiteit verweven kan worden en kan bijdragen in een toekomstgerichte agrarische bedrijfsvoering. Daarnaast is draagvlak creëren belangrijk. De agrariër moet ‘munitie’ hebben om op een verjaardag uit te kunnen leggen waar hij mee bezig en waarom dit belangrijk is.” Momenteel is ANV Gagelvenne, in samenwerking met Cruydt-Hoeck op zoek naar een passende vorm waarbij geen zaden, maar juist voorlichting en advisering beschikbaar wordt gesteld. Hierover zullen we jullie binnenkort nader berichten.

Jasper Helmantel, Cruydt-Hoeck

Vervolgavond excursie kruidenrijk grasland interessant

De vervolgavond (5 febr.) op de excursie in Eesveen over kruidenrijk grasland werd door zo’n 25 boeren bezocht. Hans Nij Bijvank , dierenarts bij de dierenartsenpraktijk Steenwijk, hield een interessante presentatie. Hij heeft in 2014 in India kennis gemaakt met de zogenaamde ayurvedische geneeskunde met medicinale planten en gezien dat je met kruiden resultaat kunt bereiken. In kruiden zitten secundaire metabolieten; dat zijn geen voedingsstoffen, maar stoffen die een positieve invloed kunnen hebben op de gezondheid. Het gaat er om, dat je niet of minder naar de antibiotica-spuit grijpt om een probleem om te lossen, maar dat je door middel van kruiden de balans van de (hoogproductieve) koe herstelt. Een efficiënte hoge melkproductie op basis van berekende rantsoenen geeft bij hoogproductieve koeien veel risico. Hans vergeleek dat met hardrijden op een smalle weg. De voeding van de koe is gericht op eiwit, maar hierdoor heeft de koe dikwijls onvoldoende veerkracht.

In de natuur eten dieren van nature diverse kruiden. Niet alle kruiden vinden de dieren lekker, maar ze eten er toch van om gezond te blijven. De positieve werking van sommige kruiden zijn reeds lang bekend. Zo weten we dat cichorei en rolklaver helpt tegen wormen bij schapen.

Hans ging in op de stoffen die in de verschillende kruiden voorkomen en welke positieve werking die hebben op onze koeien. Zo vertelde hij, dat smalle weegbree heel veel verschillende stoffen bevat die een geneeskrachtige werking hebben.

De presentatie van wordt op de website van Gagelvenne geplaatst, zodat een ieder een stukje van de kennis over de werking van kruiden tot zich kan nemen. De avond werd gehouden bij Loonbedrijf De Samenwerking in Elsloo. Marcel Betten, medewerker bij dit bedrijf, sloot de avond af met een presentatie. Hij liet zien, dat dit bedrijf mee gaat met de tijd en hard werkt aan innovaties. Hiervan zijn plaats specifiek bemesten op basis van taakkaarten en het plaats specifiek bespuiten van bijvoorbeeld ridderzuring door camera-herkenning mooie voorbeelden.

Tijdens de avond werden een paar interessante sites genoemd: www.boerbierwater.nl en www.taakkaarten.nl. Ik vond het de moeite waard om er even op te snuffelen. Misschien u ook.

Arie den Blanken

ELAN, een stand van zaken

Op de website van ELAN is te vinden in welke leefgebieden ELAN agrarisch natuurbeheerpaketten heeft afgesloten of nog afsluit. Ik kan een ieder aanraden eens op de website rond te neuzen. Er is veel informatie te vinden. Met leefgebieden bedoelen we in Zuid-Oost Friesland: Open Grasland, Droge Dooradering, Natte Dooradering en sinds 2019 ook het leefgebied Water. Waar gaat het dan eigenlijk om? Hierbij wat cijfertjes:

Daarnaast is Landschapsbeheer Friesland ook in ons gebied nu bezig met het landschapsherstelprojekt waarbij bijvoorbeeld singels en poelen weer in oude luister hersteld worden. De vele aanmeldingen veroorzaakten dezelfde aanloopproblemen als bij ELAN: eerst kosten maken om te inventariseren, inschrijven en van start te gaan en pas na afloop van het eerste jaar komt het geld. Ook bij LBF heeft provincie Fryslân haar verantwoordelijkheid genomen en uiteindelijk de aanloopkosten voorgeschoten. Dat neemt niet weg dat uit het overzicht wel blijkt dat er inmiddels flink wat onderhoud en beheer georganiseerd is. LEEFgebieden betekent eigenlijk dat het gebieden zijn waar we graag allerlei vogelen diersoorten zien. In tegenstelling tot de natuurgebieden van bijvoorbeeld Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer weten we eigenlijk nog maar weinig over de soorten die er in onze elementen voorkomen. Daarnaast wil je natuurlijk weten of het beheer helpt. Meten is weten. ELAN heeft zich daarom van begin af aan ook gericht op monitoring. Bij de droge dooradering is dat al aardig op de rit en ook bij nat is er nu een eerste aanzet. Landelijk komt er ook meer aandacht voor, maar we hebben weinig tijd te verliezen. Je mag nu nog geen conclusies trekken, maar ik denk dat we in ons gebied als beheerders substantieel bijdragen aan de instandhouding van vele soorten. Zoiets schreef ik de vorige keer ook al, maar natuur begint of eindigt niet bij een bordje en dat mogen we best meer uitdragen, als we daar dan natuurlijk wel naar blijven handelen. “Be good and tell it” zou ik willen zeggen. 20 maart is de ALV van ELAN in Boszicht Nijeberkoop. In principe hebben we dan Pius Floris uitgenodigd als spreker. Een inspirerende spreker over bodem en plantgezondheid. En dat sluit natuurlijk weer mooi aan bij de vele activiteiten van de Gagelvenne.

Grytsje van der Sluis

Terugblik op de ABO-Doedag bij Jaap van der Bijl

Op zondag 30 september was er de “ABO-Doedag” op het bedrijf van ons Gagelvenne-lid Jaap van der Bijl in Oldeberkoop. Ongeveer 600 mensen hebben het bedrijf bezocht; natuurlijk heeft het prachtige weer hieraan bijgedragen. “Het was een leuke gezellige dag, die de ABO heel goed heeft georganiseerd”, aldus Jaap. Het extra werk voor Jaap bleef hierdoor beperkt.

Dat het bedrijf is omgeschakeld naar biologisch heeft mogelijk extra belangstelling getrokken. Er waren ook veel mensen uit het dorp. Er was veel animo voor de manier van bedrijfsvoering, maar ook voor de Lely melkrobots en de demonstratie kaas maken. Het aantal kinderen, dat het bedrijf bezocht, bleef wat achter ten opzichte van de verwachtingen.

Ter info: Aan het werk voor de bij tijdens NL-Doet

Landschapsbeheer Friesland organiseert samen met Cruydt-Hoeck in Friesland op 15 en 16 maart a.s. de tweede editie van de bijenwerkdag. In dit weekend kan iedereen zijn handen uit de mouwen steken voor de bestuivende insecten. Tijdens de bijenwerkdag willen we onder meer het aantal nestgelegenheden vergroten en de voedselvoorziening verbeteren. Heeft u ideeën om de leefomgeving van de wilde bij en andere insecten te verbeteren, hebt of weet u een geschikte locatie en wilt u anderen hierbij betrekken? Doe dan mee met de bijenwerkdag.

De eerste 20 locaties die zich aangemeld hebben en voldoen aan de voorwaarden, krijgen een tegoed van maximaal 300 euro om te besteden aan zaad- en plantmateriaal bij Cruydt-Hoeck en de Heliant vanuit het landelijke project Wilde Bijenlinie.

Het gaat niet goed met de bij!
Ze zorgen voor de kers op je taart en de aardbeien onder je slagroom. Wilde bijen zijn verantwoordelijk voor 80% van de bestuiving. Ze zijn daarom onmisbaar. Toch hebben wilde bijen het niet makkelijk in Nederland. De helft van alle 385 soorten wordt reeds bedreigd in hun voortbestaan. De grootste bedreiging waar de wilde bij mee te maken heeft, is gebrek aan voedsel en nestgelegenheid. Tijdens de bijenwerkdag gaan we aan de slag om hier wat aan te doen.

Aanmelden
U kunt zich als klusaanbieder aanmelden door uw bijenwerkdagklus aan te melden door dit aanmeldformulier in te vullen en te sturen naar c.russchen@landschapsbeheerfriesland.nl . Doe dit voor 31 januari a.s.. De eerste 20 aangemelde locaties, die aan de voorwaarden voldoen, krijgen een tegoed van maximaal €300,- te besteden bij Cruydt-Hoeck en de Heliant aan zaad- en plantmateriaal. Bovendien ondersteunen wij u met advies, promotie en gereedschap voor uw klus.

Daarnaast is het belangrijk dat u uw bijenwerkdagklus aanmeld bij de grote vrijwilligersactie NLdoet via www.nldoet.nl. Het Oranjefonds, de organisator van NLdoet, kan namelijk een maximale bijdrage van €400,- geven om uw klus te ondersteunen. Let wel op, het aanvragen van een financiële bijdrage is een extra stap en hiervoor moet uw organisatie wel ingeschreven staan als officiële stichting of vereniging bij de Kamer van Koophandel. Doe dit ook voor 31 januari a.s., maar het liefst zo snel mogelijk. Er is namelijk een beperkt budget beschikbaar. Het platform NLdoet wordt ook gebruikt als locatie waar vrijwilligers zich kunnen aanmelden voor uw klus. Wilt u in de titel ‘bijenwerkdag’ vermelden? Zo is voor iedereen duidelijk dat uw klus in het kader van de bijenwerkdag is.